Özel eğitim gerektiren çocukların gelişiminde kitap okumanın ve kitap bakmanın önemi çok büyüktür. Dil gelişimi doğumdan itibaren başlayıp yaşamın ilk altı yılında şekil alır. Dil gelişimi alıcı ve ifade edici dil olmak üzere ikiye ayrılır. Dil edinmede önce alıcı dil gelişir. Alıcı dil çocuğun söylenileni anlayıp anlamlandırabilmesidir. Daha sonra ifade edici dil gelişir. İfade edici dil çocuğun kullandığı sözcük ve cümlelerdir. Yani çocuğun sözel olarak kendisini ifade etmesidir.
Dil eğitimi ve gelişiminde kitaplar çok önemlidir. İlk yaşlarda kitapların resimleri incelenip, resimler hakkında konuşularak, çocuğa sorular sorularak çalışılabilir. Kitaptaki nesneler veya kişiler adlandırılıp olaylar cümlelerle çocuğa anlatılabilir. Soru-cevap yöntemi kullanılarak kitaplar üzerinden iletişim kurma, karşılıklı konuşma çocuğa öğretilebilir.
0-6 yaş döneminde çocuğa düzenli kitap okuyarak ifade edici dil desteklenebilir. Çocuk hikâyeyi dinleyerek işitsel dikkat ve işitsel ayırt etmeyi öğrenir. Hikâye üzerinden kendi yaşantısı ile bağlantı kurabilir.
Okumayı öğrenen özel gereksinim gerektiren çocuğa ilgisi doğrultusunda kitaplar alınarak okumaya teşvik edilmelidir. Okuduğunu anlayan, düzenli kitap okuyan çocukların matematik alanında da başarılı olduğu gözlenmiştir. Kitap bakarken ve okurken çocuk ile etkileşim halinde olmak gerekir. Kitaptaki nesne ve objelerin benzerleri ile desteklenmesi gerekir. Örneğin, kitapta geçen konu ile ilgili oyuncak veya kartlar kitap okurken ve bakarken çocuğa gösterilerek ilgisi çekilebilir. Kuklalar veya kitaptaki kahramanların benzer resimleri de kullanılabilir.
Kitap okurken ve kitabın resimlerini incelerken canlı bir ses tonu kullanmalısınız. Sesinizi alçak ve yüksek, ince ve kalın tonda kullanmak çocuğun dikkatini daha çok çeker. Okurken sesinizin tonunu vurgu ve tonlamaları etkili bir biçimde kullanmalısınız. Böylelikle, kitaplar sayesinde çocuğumuzun hem dil gelişimini hem de hayal dünyasını zenginleştirebiliriz.
instagram: @isitseloyun
Gülşen Yurdakul Çetinkaya
İşitme Engelliler Öğretmeni
Karadeniz Teknik Üniversitesi 2005