ÇOCUĞUNUZUN İNTERNETTE GÜVENDE OLMASINI SAĞLAYIN
Günümüzde çocuklar doğrudan dijital bir yaşamın içine doğuyorlar. Çocukları dijital dünyadan korumak, onları bu teknolojiden uzak tutmak üzerine bir çok araştırma da yapılıyor. Ancak çocuklarımızı dijital teknolojilerden bir yere kadar uzak tutabiliyoruz. Bunun nedeni ise ev içi iletişim aygıtlarından tutun okuldaki eğitim sistemi ve sosyal hayatın gereksinimleri hayatımız bu teknolojiyle çevrili olmasına yol açıyor. Hâl buyken çocuklarımız kendilerini dijital dünyanın içerisinde okul öncesinden itibaren bulmaya başlıyor.
Özellikle pandemi döneminde fark ettik ki çocuklar küçük yaştan itibaren bu teknolojileri bizden çok daha iyi kullanabilmekteler. Bu teknik yeti onların bu kültürü kavradıkları, ya da anladıkları ve bu sanal dünyada doğru şekilde var oldukları anlamına gelmiyor. Tam aksi bir durum söz konusu olabilir; yani çocuklarımızın kendilerini nasıl bir dünya içinde var ediyorlar konusunu bilmiyor olmaları yüksek bir ihtimal. Bizlere de dijital teknolojilerin kültürünü anlayan ebeveynler olarak onlara bu kültürün kurallarını, pratiklerini, teknik ve duygusal ilişkilerini, doğru iletişim süreçlerini anlatmak ve kendilerini fiziksel dünyada olduğu kadar siber dünyada da nasıl koruyacakları konusunda rehberlik etmek düşüyor.
Siber dünya çocuğumun güvenliğini nasıl sağlarım?
Ebeveyn olarak öncelikle sizin alabileceğiniz bazı önlemler var. On yaş altındaki çocuklarınız için değiştirilemez aile dijital vatandaşlık kuralı olarak koyacağınız önemli dört adımla güvenlik önlemleri almaya başlayabilirsiniz:
BİRİNCİ ADIM: AdBlock ya da AdBlock Plus gibi uygulamaları bilgisayarınıza, akıllı telefonunuza ve çocuğunuzun akıllı telefonuna yükleyebilirsiniz. Böylece bu uygulama ile web sitelerindeki ve uygulamalardaki reklamları engelleyebileceksiniz. Bu uygulama ücretsiz sunulan bir hizmet çocuğunuzu ‘flash’ içeriklerinden, betik ve çerçeveler de engellendiği için reklamların çocuğunuzu etklemesi, reklam sitelerinin çocuğunuzun internet eylemlerinden ya da doğrudan yanıtladıkları sorulardan onun bilgilerine ulaşamıyor. Ekrana geçmiş aramalardaki videolara göre reklam gelmesini engelleyen bu uygulama çocuklarınızı bir tüketim ve bilgi avcılığı konusunda korumuş olacak.
İKİNCİ ADIM: Privacy Badger ise yükleyebileceğiniz başka bir uygulama. Google arama motoru, Hangouts ve Google Documents gibi hizmetlerden yararlan kullanıcıların hangi siteye girdiklerini takip eden sistemi bu uygulama ile durdurmuş olacaksınız. Donanım Haber sitesindeki bir habere göre EFF'nin resmi blog sayfasında bu güncelleme ile ilgili şöyle bir resmi açıklama olmuş: "Link izleme, bir linke, web sitesinden ayrılmak için tıkladığınız zaman bir şirketin sizi takip etmesini sağlar. Bu yılın başlarında, EFF Facebook'un bu uygulamayı kullanmasını hedefleyen bir Privacy Badger güncellemesi yayınladı. Görünüşe göre, Google hem web aramasında hem de Hangouts gibi özel görüşmelerinizde ve Google Dokümanlar'daki yorumlarda aynı izleme türünü gerçekleştiriyor. Şu andan itibaren, Privacy Badger sizi Google'ın tüm bu alan adlarındaki bağlantı izleme özelliğini kullanmasından koruyacaktır."* Yani, bu ikinci uygulamayı da yüklediğinizde çocuğunuzu bir seviye daha zararlı yazılımdan korumuş olacaksınız.
ÜÇÜNCÜ ADIM: İster kendi taşınabilir iletişim cihazlarınızı çoğunuza kullansın diye veriyorsanız ister çocuğunuzun kendisi bu cihazlara sahip olsun, iki halde de Küresel Konumlama Sistemi’ni (GPS - Global Positioning System) ve Bluetooth’u kapatmanız çocuğunuzu güvende tutmanın bir diğer yolu. Böylece çocuğunuzun konumu ve hangi zamanda olduğunu bu uydu sistemi takip edemeyecektir.
DÖRDÜNCÜ ADIM: Dizüstü bilgisayarlarındaki mikrofonu ve kamerayı kapatırsanız (ya da basitçe kameranın üzerine bir bant da yapıştırabilirsiniz) çocuğunuzun sesi ve görüntüsü bilgisayara dışarıdan yapılan bir müdahale ile girilse dahi erişilemez olacaktır. Bilgisayarı uyku zamanı kapalı, telefonu da odanın dışında şarjda bırakması bir aile kuralı haline getirilmesi çocuğunuzun güvende olmasına katkı sağlayabilir.
Çocuğuma güvenli şifre oluşturmasında nasıl yardımcı olabilirim?
Unutmayın ki pek çok sitenin kendi yaş sınırı vardır. Bunu göz önünde bulundurarak çocuğunuzun hangi siteye üye olduğunu bilmeniz internet sitesinin onun için uygunluğunu konuşmanız veya daha sonra oluşabilecek bir sorunda ona yardımcı olabilmenizi sağlayacaktır. Sitenin güvenli olduğundan eminseniz çocuğunuza güvenli bir şifre oluşturmasında yol gösterici olabilirsiniz.
Sağlam bir şifre en az yedi rakamdan oluşmalı. Bu şifre çocuğunuzun özel hayatıyla ve karakteriyle hiçbir ilintiye sahip olmamalı. Bazı harfleri sayı, Büyük harf ve sembolle değiştirin. Ardından her site için bu şifreyi özelleştirin; bunu o sitenin ilk harfini başa, son harfini de sona koyarak yapabilirsiniz (Örneğin: patates bizim şifremizse, bunu p!Tat3s olarak değiştirip insp!Tat3sm yaparak güçlü bir instagram şifresi yapabiliriz). Böylece kullanıcı için hatırlanabilir ama kullanılan yerler için de farklı bir şifreye sahip olabilirsiniz.
Güçlü bir şifre oluşturduktan sonra çocuğunuzun bu bilgiyi kimse ile paylaşmaması konusunda konuşmalısınız. Çocuklar siber suçlulardan çok şifrelerini paylaştıkları arkadaşları tarafından “hack”lenirler çünkü genellikle çocukça bir haylazlık olarak da değerlendirebileceğimiz şaka yapma eylemi, duygudaşlık kavramını ve başkalarının kişisel alanlarına ve bilgisine saygıyı bilmeyenler için kolayca sınırın aşılmasıyla sonuçlanabilir.
Ayrıca çocuğunuz internet gezintisi hep sizin kontrolünüzdeki iletişim araçlarıyla olmayabilir; okuldaki bilgisayardan, arkadaşlarının iletişim cihazlarından da kendi şifrelerini kullanarak giriş yapabilirler. Bu durum hakkında da çocuklarınızı uyarmanız yerinde olacaktır. Onlara herhangi bir yere şifrelerini kullanarak giriş yaptılarsa, o siteden güvenli şekilde çıkmaları gerektiğini ve şifrelerini hiçbir bilgisayar ya da akıllı telefonda kayıt edilmediğinden emin olmalarını söylemelisiniz.
Çocuğunuza sosyal ağlarda güvenlik ayarlarını kullanmayı öğretin
Daha önce de dediğimiz gibi hiç panik olmanıza gerek yok çünkü çocuklar teknolojiyi çok iyi kullanabiliyor ve genellikle de sosyal ağlardaki güvenlik ayarlarından da haberdarlar. Değillerse de biraz rehberliğe ihtiyaçları var demektir. Bir sosyal ağa ilk defa katıldığında çocuğunuzdan kendisini güvende tutmak için kullandığı sosyal ağdaki güvenlik ayarlarını nasıl kurduğunu sorun. Böylece bu konuda ne kadar bilgili ve yetkin olduklarını size gösterebilirler.
Çocuğunuzdan size şunları göstermesini isteyebilirsiniz:
Nasıl güçlü bir şifre oluşturuyorsun?
Varsayılan güvenlik ayarlarını nasıl ayarlıyorsun?
Paylaşımlarını ve fotoğraflarını kimin göreceğini nasıl sınırlıyorsun?
Bir postaya kimi etiketleyeceğini ve etiketi nasıl kaldıracağını biliyor musun? Bunu nasıl yapıyorsun?
Hoşlanmadığın, zorbalık yapan, yabancı olan birini nasıl engelliyorsun?
Sana yanlış gelen ve kötülük içeren bir paylaşımı ya da fotoğrafı site yönetimine nasıl şikâyet edersin?
Bu soruları çocuğunuza sormadan önce kendi sosyal ağ güvenlik ayarlarınızda uygulamış olmanız önemli; böylece çocuğunuza iyi bir örnek olursunuz çünkü bir yetişkin olarak ile bu ayarları yapıyor olmanız ona bu konunun önemini anlatmış olacaktır. Soracağınız soruların yanıtlarını kendiniz bilmiyorsanız önceden öğrenmeniz çünkü aksi durum çocuğunuzun nezdinde işin ciddiyetini bozabilir.
Prof. Dr. Meltem Erinçmen Kanoğlu
Kaynak
*https://www.donanimhaber.com/Privacy-Badger-artik-Google-in-sizi-izlemesini-de-engelleyecek--103974